Het AXOR interview
Amale andraos en dan wood: Stealth Building
Amale Andraos en Dan Wood, oprichters van het New Yorkse architectenbureau WORKac, hebben internationale erkenning gekregen voor projecten waarmee ze een nieuwe invulling gaven aan de relatie tussen stedelijke en natuurlijke omgevingen. Een daarvan is het Stealth Building in Manhattan (ArchDaily Building of the Year 2017). De architecten praten met AXOR over dit project, dat de principes van compact luxury duidelijk illustreert.
Een nieuwe visie op de grootstad
AXOR: Hoe ziet, volgens u als architect, de toekomst van wonen in de stad eruit?
Amale Andraos: De laatste twee decennia leek het erop alsof uiteindelijk iedereen in de stad zou gaan wonen. Nu, met covid, wordt dat weer in vraag gesteld. Maar ons is het er vooral om te doen een nieuwe, boeiende invulling te geven aan het stadsleven.
Dan Wood: In ons werk hebben wij altijd nagedacht over wat we uit de natuur of het buitenleven naar de stad konden brengen. Voor ons was dat een interessant gedachte-experiment en een boeiende oefening om mee bezig te zijn. Toch leek het altijd eerder iets extra’s te zijn. Nu daarentegen heeft deze pandemie een enorme impact. Veel mensen willen weg en vluchten naar de voorsteden. Ik vind dat geen goede trend. We zullen manieren moeten vinden om de voordelen van het buitenleven of het leven in de voorstad ook in het centrum van de stad aan te bieden.
AA: Ja precies, meer buitenruimte en meer ruimte voor ontspanning, zodat niet alles om werk en commercie draait. Het gaat om de ervaring. Ik denk dat de mensen na deze periode van isolement weer meer bij elkaar zullen willen zijn.
DW: Ik kan me ook veranderingen in het beroepsleven voorstellen, bijvoorbeeld dat de mensen van thuis uit blijven werken, maar dat er af en toe collega’s langskomen en dat vergaderingen gewoon bij iemands thuis worden gehouden. We zien de voordelen van thuiswerken wel in, maar we willen ook niet de hele tijd alleen zijn.
Veranderende behoeften en wensen
AXOR: Wat hebt u van uw ‘stedelijke klanten’ geleerd over hun veranderende behoeften?
AA: De klanten voor wie we in de stad werkten, wilden al deze dingen combineren. Zelfs voor de kleinste ruimte kan worden nagedacht over een sociaal aspect dat binnen en buiten met elkaar verbindt. In het Stealth Building hebben wij veel van die ideeën gerealiseerd, zelfs op zeer kleine schaal. Voorbeelden hiervan zijn de douche met een kleine serre erboven, het kruidentuintje in de keuken of de bewust open ruimtes voor een betere verbinding met de buitenwereld.
AXOR: Wat betekent luxe in de context van wonen in de stad?
AA: Luxe is echt een goed woord om een nieuwe invulling aan te geven. Het is een begrip met een lange traditie. Het modernisme heeft luxe heruitgevonden als pure functionaliteit. Voor ons is duurzaamheid de nieuwe luxe, denk ik. We willen op alle niveaus nadenken over de relatie tussen de bebouwde omgeving en de klimaatverandering. Het is een zeer stedelijke visie om te ontwerpen op een duurzame manier die niet alleen gebruikmaakt van de technologie, maar ook vragen durft te stellen naar de grenzen ervan.
Verhalen over binnen en buiten
AXOR: Wat kunnen architecten doen om ruimtes in stedelijke woonsituaties niet alleen te optimaliseren, maar ook te verbeteren? Om ze betekenis en karakter te geven of zelfs een ziel?
DW: We hebben ontdekt dat buitenruimte altijd iets positiefs is. We hebben ook geleerd dat ‘outdoor’ in veel verschillende vormen kan bestaan. Vanuit dit inzicht hebben wij in het Stealth Building groeilampen geïntegreerd. Zo gedijen de varentuinen toch zeer goed, hoewel ze nauwelijks echte buitenruimte hebben. Regelmatig een beetje water geven volstaat.
AA: Een ander belangrijk idee – u had het over betekenis – was om over het interieur na te denken zoals over een stad, vanuit het narratief, de materialen en de ervaring. Om te denken in termen van belevingsintensiteit, om een grote verscheidenheid aan ruimtelijke, materiële ervaringen te creëren en om ideeën te hebben voor scenario’s die zich binnenin zouden kunnen afspelen.
Modernisering van historische gebouwen
AXOR: Waarom hebt u een project als het Stealth Building aangenomen? Wat is voor u de uitdaging of inspiratie bij een project als dit?
AA: Om tot een nieuwe, duurzame manier van wonen in de stad te komen, vinden wij het essentieel om in te spelen op de vraag naar adaptief gebruik en zo prachtige oude gebouwen nieuw leven in te blazen. Daarnaast is het ook een interessante uitdaging om te zoeken naar mogelijkheden om extra leefruimte te creëren. Hoe voeg je een penthouse toe, zonder dat dit vanaf de straat zichtbaar is?
DW: Wij houden van historische gebouwen, maar voegen er ook graag iets nieuws aan toe. Het blijft een fascinerende vraag. Hoe kun je een gebouw verbeteren, terwijl je het toch behoudt? En hoe kun je het tegelijkertijd een verhaal geven dat niet beperkt blijft tot het toevoegen van extra vierkante meters om meer winst te maken? Alle ideeën zijn gegroeid vanuit deze uitdagingen en vanuit de samenwerking met de klant rond vragen zoals: “Wat betekent wonen in de stad precies en hoe creëren we daarbij een ruimte in de openlucht?”
Uitdagingen aangaan
AXOR: Wat waren precies de uitdagingen bij het Stealth Building?
AA: De renovatie van een bekend gebouw is altijd een uitdaging. Maar uiteindelijk is het erg goed verlopen, het was dus een productieve uitdaging. Zoals Dan al zei, was het moeilijk en abstract denken, omdat we niet wisten wie er in deze ruimtes zou gaan wonen. Ik denk dat we geprobeerd hebben om ons leefsituaties voor te stellen die niet te persoonlijk, maar ook niet te algemeen zijn. We hadden weinig breedte ter beschikking en het licht was beperkt, maar we hadden hoogte. We hebben het feit dat we veel in het midden van het appartement moesten proppen, gecombineerd met het gegeven dat we over extra hoogte beschikten, om zo een soort landschap te creëren. Een andere uitdaging was om een drie verdiepingen hoog penthouse te ontwerpen, dat vanaf de straat volledig onzichtbaar moest zijn.
Het stealth building en Compact Luxury
AXOR: Hoe brengt het Stealth Building de principes van compact luxury tot uiting?
DW: Compact luxury betekent meer toevoegen als je minder hebt. Wij hebben geprobeerd om meer te bereiken door compacter te worden. Dat is wat er in het Stealth Building gebeurt. Hoe creëren we, zelfs in de simplex – een ‘derde kamer’ tussen het woon- en slaapgedeelte, met groeilampen en een varentuin – dat typische gevoel van compact wonen in een stedelijke omgeving met diverse ervaringen? Hoewel deze ‘derde kamer’ slechts één meter hoog is, hebben we vastgesteld dat ze toch heel wat mogelijkheden biedt.
AA: Het is door de extra hoogte ten volle te benutten, dat het verschil wordt gemaakt. Het uitwerken van de momenten waarin iets verrassends gebeurt, dat is wat hier zo bijzonder is. We bereiken meer met minder door compacter te worden, door de ruimte in meerdere delen te gebruiken om zo de verschillende woonervaringen te verbeteren. Dat is luxe. Maar dan op een compacte manier en niet door een enorme woonoppervlakte – duurzaamheid door ontwerp en niet alleen door techniek.
Eenvoudige luxe in de badkamer
AXOR: Hoe ziet compact luxury in de badkamer eruit?
AA: Wie aan luxe in de badkamer denkt, denkt misschien aan een buitendouche of aan een groot raam en veel natuurlijk licht. Maar als je deze ideeën nu vertaalt naar een stedelijke omgeving zoals New York, waar de ruimte beperkt en alles zeer compact is, dan is luxe een mozaïek van bomen aan de muur, om het gevoel van een bos op te roepen, of een groeilamp voor de varentuin boven de douche. Op deze manier kan de badkamer je een speciale ervaring geven. Het komt er dus op aan om het idee dat je van luxe hebt, op een zinvolle manier te vertalen naar het dagelijkse leven in de grootstad. Hierbij vormt de badkamer het centrum van het geheel.
AXOR: Hoe heeft de keuze voor AXOR bijgedragen tot dit algemene effect of tot de ervaring die u probeerde over te brengen?
DW: We wilden gewoon de mooiste kranen die we ons konden voorstellen. Ik bedoel, het lijkt slechts een detail, maar het is wel een detail dat tot je dagelijkse leven gaat behoren. Dat is bij de meeste andere architectonische details niet zo. En als de kranen goed ontworpen zijn …
AA: … dan voel je dat. Het zijn objecten die constant in gebruik zijn. Ze moeten uitstekend werken. Ze moeten duurzaam zijn en comfortabel aanvoelen, zonder te overdrijven. Ik vind dat de AXOR mengkranen hier perfect aan voldoen. Ze zijn niet overdreven gedesignd, maar precies in balans. Ze zien er bijzonder uit, zonder excentriek te zijn.
Persoonlijk idee van luxe
AXOR: Wat is luxe voor u? Hoe definieert u luxe voor uzelf?
DW: Helaas is tijd een luxe voor ons.
AA: Als je tijd hebt, kun je naar de weekmarkt gaan in plaats van iets te laten leveren. Tijd geeft je de mogelijkheid om na te denken over waar je voedsel vandaan komt of hoe je wilt leven. Wij proberen deze ideeën in ons dagelijkse leven te integreren en na te denken over de relatie tussen werk en leven, over de grenzen die moeten worden getrokken. Wanneer mensen gaan nadenken over de manier waarop ze de planeet bewonen en over de verantwoordelijkheid die ze daarbij dragen, dan is dat een zeer belangrijk moment.
De invloed van de stad
AXOR: Hoe beïnvloedt het wonen in de stad uw werk?
AA: Ik denk dat New York nog altijd een echte wereldstad met een kosmopolitische visie is. Mensen komen van de meest uiteenlopende plaatsen en achtergronden hiernaartoe. Het is precies deze interactie en dit gevoel van diversiteit, wat ons zo aanspreekt. Wij houden ervan en werken graag aan projecten waar dingen samenkomen, zelfs als ze oorspronkelijk niet bedoeld waren om bij elkaar te passen. Het is leuk om ze dan toch samen te brengen en te genieten van de levendigheid van dergelijke ontmoetingen. Ik denk dat het wonen in de stad en het nadenken over steden ons werk in alle aspecten beïnvloedt. Als wij een appartement ontwerpen, zijn wij op een of andere manier ook altijd met stadsplanning bezig.
Steeds goed geadviseerd